Bắt đầu từ thời Nhà Thương lịch sử Trung quốc mới bước vào thời đại có sử, vì sử nhà Thương được người đời sau chép và những điều chép đó đúng với kết quả các công trình khai quật. Tới 1964, người ta đã in và công bố 41.000 hình khắc trên các giáp cốt, và trong số 3.000 chữ khắc thời đó, đã có hơn 1.000 chữ nhận ra (identifié) được nhờ ba nhà bác học Trung Hoa: Le Tchenyu, Wang Kouowei và Teng Tsepin.
Nhà Thương là thời kỳ xã hội nô lệ ở Trung Quốc, là cơ sở tôn định cho văn minh Trung Quốc về sau này. Văn hóa đồng thau do nhân dân 2 triều Thương sáng tạo rất huy hoàng. Trong nền văn minh cổ đại thế giới chiếm 1 địa vị quan trọng.
Văn minh đời Thương đã cao rồi, nhưng “quốc gia” Thương thành lập trong hoàn cảnh nào, dân Trung Hoa từ văn minh nhà Hạ chuyển qua văn minh nhà Thương ra sao thì chúng ta còn thiếu nhiều tài liệu lắm.
Chúng ta chỉ biết đại khái rằng vua Thành Thang khi diệt vua Kiệt rồi, khai sáng nhà Thương, quy tụ được nhiều bộ lạc và đất đai nhà Thương gồm các tỉnh Sơn Tây, Sơn Đông, Hà Bắc, Hà Nam ngày nay.
Kinh đô mới đầu ở đất Bạc, sau bị các dân tộc du mục ở phía Tây lấn, phải dời chỗ bảy lần, lần cuối cùng tới Ân Khư (khư nghĩa là đồi) ở phía Đông, gần An Dương, đổi quốc hiệu là Ân, và thời đó phải chiến đấu rất thường xuyên với các bộ lạc chung quanh.
Nhà Thương gồm tất cả 30 đời vua (theo các giáp cốt), gần đúng với Sử ký của Tư Mã Thiên, chỉ khác có năm ông. 13 vua đầu, anh truyền ngôi cho em cùng mẹ, hiếm lắm mới có trường hợp cha truyền cho con. Nhưng đến 4 đời vua cuối thì đều truyền tử và từ đó thành lệ cho tất cả các triều đại sau.
Trọng Đinh, còn gọi là Trung Đinh, có tên thật là Tử Trang, con của Thái Mậu, kế vị khi Thái Mậu chết, trị vì 13 năm, bị bệnh chết, táng ở Địch Tuyền. Năm sinh năm mất: không rõ, ? – ? 1550 TCN Khoảng năm 1563 TCN, Thái Mậu qua đời, Trọng Đinh […]
Thái Mậu tên thật là Tử Mật, con trai của Thái Canh, em trai Ung Kỉ. Trong giáp cốt vẫn gọi ông ta là Đại Mậu, Thiên Mậu, kế vị khi Ung Kỉ chết, trị vì 75 năm, bị bệnh chết, táng ở Nội Diễn (cách 30 dặm về phía Nam huyện Nội Diễn tỉnh […]
Ung Kỉ tên thật là Tử Điền, con trai của Thái Canh, em của Tiểu Giáp, kế vị sau khi Tiểu Giáp chết, trị vì 12 năm, bị bệnh chết, táng ở Địch Tuyền. Năm sinh năm mất: không rõ, ? – ? 1638 TCN Khoảng năm 1650 TCN, Tiểu Giáp qua đời, Ung Kỷ lên […]
Tiểu Giáp tên thật là Tử Cao, con trai của Thái Canh “thế biểu” lại nói là em Thái Canh, kế vị sau khi Thái Canh chết, trị vì 17 năm, táng ở Địch Tuyền. Năm sinh năm mất: không rõ, ? – ? 1650 TCN Khoảng năm 1667 TCN, Thái Canh qua đời, Tiểu Giáp […]
Thái Canh tên thật là Tử Biện, con trai của Thái Giáp, em trai Ốc Đinh, trị vì 25 năm, bị bệnh chết, táng ở Địch Tuyền. Năm sinh năm mất: không rõ, ? – ? 1667 TCN Khoảng năm 1692 TCN, Ốc Đinh qua đời, Thái Canh lên nối ngôi. Sử sách không chép rõ […]
Ốc Đinh tên thật là Tử Huyến, con của Thái Giáp, kế vị sau khi cha chết, trị vì 39 năm, bị bệnh chết, táng ở Địch Tuyền (nay thuộc Lạc Dương, tỉnh Hà Nam). Năm sinh năm mất: không rõ ràng, ? – ? 1692 TCN Khoảng năm 1721 TCN, Thái Giáp qua đời, Ốc […]
Y Doãn tên là Doãn Y, là trọng thần khai quốc phục vụ 5 đời vua Thương. Theo truyền thuyết sống đến 100 tuổi, chết già, táng ở Bắc, một thuyết khác vì đoạt ngôi nên bị giết chết. Vào những năm cuối triều Hạ, Y Doãn là gia nô của bộ lạc Tân Thị […]
Bối cảnh lịch sử Thương Thang tiêu diệt triều Hạ, dựng lên triều Thương, Hữu tướng Y Doãn là trợ thủ đắc lực cho ông. Y Doãn tên gọi là Chí, vốn trước kia là một nô lệ ở trong nhà Hữu Tân Thị, nhạc phụ của Thương Thang. Khi Hữu Tân Thị cho con […]
Thái Giáp tên thật là Tử Chí, là con trai thứ của thái tử Thái Đinh – con vua Thành Thang, là vị vua thứ 4 của triều đại nhà Thương. Do Thái Đinh mất trước cả Thành Thang mà lúc đó Thái Giáp còn rất nhỏ nên đại thần Y Doãn lập Ngoại Bính lên […]
Thương Thang họ Tử tên thật là Lý, còn gọi là Thành Thang – Thành Đường – Võ Thang – Võ Vương – Thiên Ất. Trong giáp cốt văn gọi là Đường Đại Ất – Cao Tổ Ất. Ông làm thủ lĩnh bộ lạc Thương 17 năm, diệt nhà Hạ và lên ngôi vua sáng lập ra […]