Lịch sử Trung Quốc ghi chép lại sau khi Hán Văn Đế lên ngôi, vẫn tiếp tục chính sách hòa thân với Hung Nô, giữa hai bên không còn xảy ra chiến tranh lớn. Nhưng về sau, thiền vu Hung Nô tin theo lời xúi bẩy của Hán gian, liền tuyệt giao với triều Hán. Năm 158 trước Công nguyên, thiền vu Quân Thần của Hung Nô đem sáu vạn quân xâm phạm Thượng quận (trị sở nay ở đông nam Du Lâm, Thiểm Tây) và Vân Trung (trị sở nay ở đông bắc Tuốc Tua, Nội Mông cổ) giết nhiều dân thường, cướp nhiều tài sản. Các đài đốt lửa ở biên cảnh liên tiếp báo động, ở Trường An cũng nhìn rõ lửa cháy sáng.
Hán Văn Đế vội cử ba viên tướng dẫn ba đạo quân đi chống cự. Ngoài ra, để bảo vệ Trường An, lại cử ba viên tướng nữa đem quân đóng tại vùng phụ cận Trường An: Lưu Lễ đóng ở Bá Thượng, Từ Lịch đóng ở Cức môn (nay ở Đông bắc Hàm Dương, Thiểm Tây) Chu Á Phu đóng ở Tế Liễu (nay ở Tây nam Hàm Dương).
Có lần, Hán Văn Đế thân hành tới các nơi đó để uý lạo quân đội và đồng thòi thị sát tình hình.
Trước hết ông tới Bá Thượng. Lưu Lễ và các tướng sĩ vừa thấy xa giá hoàng đế, đều phóng ngựa tới đón. Xa giá của Hán Văn Đế xông thẳng vào quân doanh, không ai ngăn cản.
Hán Văn Đế uý lạo rồi ra về. Các tướng sĩ tíu tít tiễn đưa.
Sau đó, ông đến Cức môn, cũng được đón đưa long trọng như thế.
Cuối cùng, Hán Vãn Đê đến Tế Liễu. Trạm gác trước cửa trại Chu Á Phu thấy xa xa có một đoàn người ngựa đi tới, lập tức báo cáo vối Chu À Phu. Các tưóng sĩ đểu mặc giáp, đội mũ chiến, cung lắp tên, đao rút khỏi vỏ, sẵn sàng chuẩn bị chiến đấu.
Đội đi trưốc của Hán Văn Đê tói cửa doanh, lính gác lập tức ngăn lại, không cho vào.
Viên quan chỉ huy đội đi trước thét lớn uy nghiêm: “Xa giá hoàng thượng tới!”
Quân sĩ gác cửa không chút sợ hãi, trả lời “Trong quân chỉ nghe theo lệnh tướng quân, tướng quân chưa có lệnh, chúng tôi không thể cho ai vào”
Hai bên đang đôi co thì xa giá Hán Văn Đê tói. các tướng sĩ gác cổng doanh cũng ngăn lại.
Hán Văn Đế phải sai tuy tòng đưa phù tiết cùa hoàng đê ra và cử ngưòi vào báo vối Chu Á Phu; ” Trẫm cần vào uý lạo quân sĩ”.
Chu Á Phu hạ lệnh mở cửa doanh, cho xa giá của Hán Văn Đế tiến vào.
Người ngựa hộ tống Hán Văn Đế đến cửa doanh., quan quân giữ cửa trịnh trọng nhắc nhở họ: “Trong quân có qui định, trong quân doanh không cho phép xe ngựa đi nhanh”. Quan quân tuỳ tùng đều nổi giận, nhưng Hán Văn Đế liền hạ lệnh buông lỏng dây cương, cho xe ngựa từ từ tiến vào.
Đèn giữa trại quân, chỉ thấy Chu Á Phu khôi giáp chỉnh tề, mang binh khí oai phong lẫm liệt, đứng trước Hán Văn Đế, đưa tay vái nói: “Thần mang khôi giáp, không thể quì lạy, xin được triệu kiến theo quân lễ.”
Hán Văn Đế giật mình, vịn vào tay ngang xe, cúi mình đáp lễ, rồi cử người truyền đạt lời thăm hỏi tới toàn thể quân sĩ.
Sau khi uý lạo quân sĩ, Hán Văn Đế rời khỏi doanh Tế Liễu. Trên đường về Trưòng An, quan quân tùy tùng đều xôn xao tỏ ý bất bình cho rằng Chu Á Phu quá vô lễ với hoàng đế.
Nhưng Hán Văn Đế lại khen ngợi không ngớt, nói: “Thế mới là một võ tướng chân chính! Quân đội ở Bá Thượng và Cức Môn quân pháp không nghiêm, như trò chơi của trẻ nhỏ. Nếu kẻ địch đến tập kích thì tránh sao khỏi bị bắt làm tù binh hết. Quản lý quân đội như Chu Á Phu thì kẻ địch nào dám xâm phạm!”.
Một tháng sau, đội tiên phong của quân Hán tói miền Bắc, Hung Nô phải lui quân. Ba đạo quân phòng vệ Trường An được rút bỏ.
Qua lần thị sát đó, Hán Văn Đế cho Chu Á Phu là một nhân tài quân sự, liền thăng ông lên cấp trung uý (chức quan võ đứng đầu đội quân bảo vệ kinh thành).
Năm sau. Hán Văn Đế bị bệnh nặng. Trước khi mất, ông gọi thái tử lại dặn dò: “Nếu sau này quốc gia có động loạn, thì để Chu Á Phu thống soái quân đội, con yên tâm”.
Sau khi Hán Văn Đế mất, thái tử Lưu Khải nối ngôi, tức là Hán Cảnh Đế.